Vanavond vind in de Tweede Kamer een debat plaats over het Eigen Risico in de zorg. Voor wie de afgelopen maanden niet opgelet heeft: veel partijen wilden dit afschaffen. De verkiezingen zijn geweest en vervolgens zou het Eigen Risico in de zorg stijgen van € 385 naar € 400 per jaar. Onbegrijpelijk voor de meeste mensen die niet al te technocratisch denken. Maar nu blijkt het Eigen Risico bevroren, al betekent het wel dat we allemaal meer premie gaan betalen.

Boete op ziek zijn

In het debat zal de SP ongetwijfeld weer gaan roeptoeteren dat het Eigen Risico een “boete op ziek zijn” is, een mooi staaltje framing wat in diverse media (bijvoorbeeld Metro, WNL  en de diverse regionale SP sites eendrachtig van de daken wordt geschreeuwd.

Framing is, volgens Wikipedia: een “Engelse term die verwijst naar een overtuigingstechniek in communicatie. De techniek bestaat eruit woorden en beelden zo te kiezen, dat daarbij impliciet een aantal aspecten van het beschrevene wordt uitgelicht. Deze uitgelichte aspecten helpen om een bepaalde lezing van het beschrevene of een mening daarover te propageren. Onder meer in de politiek, de journalistiek en de reclame wordt van framing bewust (en onbewust) gebruikgemaakt.”

Framing is een effectief middel om te overtuigen, maar daarmee is het gestelde niet waar. Sterker nog, in dit geval is het onzin. Als ik ziek ben, gebruik ik zorg. Het is redelijk dit te betalen. Net zoals ik zelf een nieuw bord moet kopen als ik het bij de afwas laat vallen (een boete op afwas-onhandigheid), of wanneer ik een cursus of opleiding betaal (boete op ambitie), of zelfs boodschappen doe bij de lokale supermarkt (boete op honger).

De SP praat dus onzin wanneer ze het hebben over hun “boete op ziek zijn”. Het is geen boete, het is betalen voor een product of dienst waar je gebruik van maakt.

Ook Omroep Max snapt er niks van

Bron: Screenshot MaxVandaag.nl (25-09-2017, 17:15)

De SP is echter niet de enige die onzin praat. Ook bij Omroep Max hebben ze er een handje van. Zo zeggen ze op hun site doodleuk dat de zorgkosten omlaag kunnen door een aantrekkende economie.

Als er iets onwaar is, is het dat wel.

Om te beginnen is het waarschijnlijker dat we bij een aantrekkende economie meer geld te besteden hebben en dús meer aan zorg gaan uitgeven. De New England Medical Journal publiceerde in 2007 al een artikel van Peter Orszag en Philip Ellis, getiteld “The Challenge of Rising Health Care Costs” dat er een duidelijk verband is tussen de economische ontwikkelingen en de uitgaven aan zorg: “Private spending for health care grew at the same
rate as the overall economy between 1992 and 2000, and total costs for health care as a share of the GDP remained constant at about 14% between 1993 and 2000. ” (Orszag & Ellis, 2017)

Kijk voor een volledige, misschien niet helemaal legale versie hier.

Iets verder zeggen Orszag en Ellis: “The bulk of this spending growth, however, appears to result not from increasing disease prevalence but from the development and diffusion of new medical technologies and therapies.” Oftewel: als we meer geld hebben, geven we meer uit, veelal aan modernere therapieën. Dus nee, Max, de zorgkosten gaan niet omlaag.

Maar misschien bedoelen ze bij Omroep Max de zorgkosten voor particulieren. Die gaan omlaag, toch? Een lagere premie, een lager Eigen Risico. Mooie dingen, waardoor zorg goedkoper wordt. Nou, nee. Want het geld moet toch door iemand betaald worden. Het is immers niet te verwachten dat artsen ineens een kwart van hun salaris terugstorten. Dat geld komt uit Den Haag. Uit de schatkist. En die…die wordt door ons gevuld. Uiteindelijk betalen we de zorgkosten tóch wel zelf.

Zowel op macro-niveau als op micro-niveau zullen de zorgkosten dus niet stijgen.

Mensen gaan zorg mijden!

Nog een mooi en veelgebruikt argument voor het afschaffen van het Eigen Risico: mensen gaan zorg mijden. Ook op Radio 1 kwam dit vandaag (25/9/2017, rond 15:30) aan bod. Op zich is die stelling best plausibel, alleen is het ook een reden om het Eigen Risico af te schaffen? Nee. Het Eigen Risico in de Zorg was immers bedoeld om twee dingen te bereiken: een hoger kostenbewustzijn en een lagere zorgconsumptie. Het Eigen Risico heeft dus als DOEL om mensen aan te zetten om minder zorg te consumeren. Dat het Eigen Risico precies dát oplevert is geen reden om het af te schaffen. Dat zou wat zijn! Dan kun je je waterkoker weggooien, omdat deze het water heet maakt, of je radio eruit gooien omdat er geluid uit komt.

Geen inzicht in de “exorbitant hoge zorgkosten”

Betekent het bovenstaande nu dat het allemaal perfect geregeld is? Dat nu ook weer niet. Want hoewel het Eigen Risico zoals het nu is ingericht leidt tot zorgmijding, kan niet gezegd worden dat het de transparantie verhoogt.

De zorgkosten zijn, volgens iemand die op Radio 1 werd geïnterviewd “exorbitant hoog”. Daar kan ik het eigenlijk alleen maar mee eens zijn.

Begin 2015 had ik op het werk een ongelukje, waardoor ik een heftige snee in mijn hand opliep. Overal bloed. Collega’s brachten me in allerijl naar het ziekenhuis, waar ik eerst een vragenlijst moest doorwerken over wat ik wist van de kosten van opname. Dat is niet bepaald iets waar je mee bezig bent, als je staat te wankelen op je benen omdat het bloed uit je handen gutst!

Wist ik veel dat ik niet naar de SEH had gemoeten, maar naar de huisartsenpost (waar is die?) Dat hoorde ik achteraf. Net zoals ik achteraf hoorde dat als ik via de huisartsenpost naar de SEH was gegaan, het niet van mijn eigen risico ging en nu wel. Eigen verantwoordelijkheid, noemen ze dat. Maar wie houdt zich bezig met allerlei administratieve regeltjes in zo een geval?

Wat het kostte, wist zelfs het ziekenhuis niet

Later mailde ik het ziekenhuis, omdat ik wilde weten hoeveel eigen risico er nu weg was. Niemand die het me kon vertellen. Er waren namelijk nog geen contracten gesloten. Pas in maart van het jaar erop kreeg ik een (belachelijk hoge) factuur en mocht ik mijn Eigen Risico in één keer aftikken. Dat had ik graag willen weten, want dan had ik een andere ingreep nog in hetzelfde jaar gedaan (zorgmijden).

In 2017 had ik een ontsteking aan mijn oog. Daarvoor moest ik naar de poli, waar een chirurg (of zoiets) met een mesje aan mijn ooglid ging prutsen. Tien minuten werk, een kwartier – hooguit. Dit keer kreeg ik wél een rekening binnen enkele dagen: voor een medicijn. Totale bedrag: € 16,58. Dat viel mee, behalve dan dat het middeltje zelf € 4,28 bedroeg en de rest voor het “terhandstelling met begeleidingsgesprek” (dat nooit heeft plaatsgevonden) was. Jammer ook dat ik enkele weken later nog een rekening kreeg, van ruim € 370. Een kwartiertje werk, kost dus kennelijk mijn hele risico.

De zorgkosten lijken dus onredelijk hoog.

Hoe nu verder met de zorgverzekering?

Maar hoe moet dat nu, met het Eigen Risico? Op Radio 1 kwam een deskundoloog aan het woord, die het vreemd vond dat je bij ons het Eigen Risico in één keer moet aftikken. Beter zou het zijn wanneer je bij elke behandeling een bepaald bedrag moet betalen, waardoor je voor elk geval apart een bewuste afweging kunt maken. De man had een betoog waar geen speld tussen te krijgen was. Althans, niet voor mij.

Alleen, hoe ga je dan om met het verschil in draagkracht. Er schijnen mensen te zijn voor wie het geld helemaal geen probleem is. Voor de duidelijkheid: ik behoor niet tot die groep. Maar ik behoor ook niet tot de minima, voor wie de zorgpremie elke maand opnieuw een persoonlijk bancair drama oplevert.

Stap 1: Inkomens-categoriën

De eerste optie is om te werken met inkomens-categoriën. Val je in een hogere categorie (op basis van je belastbaar inkomen) dan “krijg” je een hoger eigen risico. Dat klinkt ingewikkeld, zeker voor de door IT-problemen geplaagde Belastingdienst, maar het moet kunnen. Vakbonden doen het al jaren zo, en ook politieke partijen en veel andere verenigingen doen iets met het inkomen bij het vaststellen van contributies. Dan moet dat bij het vaststellen van het Eigen Risico van de zorgverzekering toch ook lukken?

Stap 2: Meer keuze

Daarnaast: geef men

sen meer keuze. Op dit moment kun je je eigen risico verhogen in ruil voor minder premie. Voer dit verder door. Verlaag het basisbedrag van de Eigen Risico (wederom op basis van inkomen) en verhoog de premie per maand. Ik keek op Independer.nl naar de tarieven voor 2018. De goedkoopste aanbieder: € 99,95 (alles basispakket). Daarna verhoogde ik mijn eigen risico. De uitkomsten:

• € 485 – € 94,75 ( € 5,20 verschil)
• € 585 – € 91,70 ( € 3,05 verschil)
• € 685 – € 87,95 ( € 3,75 verschil)
• € 785 – € 84,28 ( € 3,67 verschil)
• € 885 – € 78,00 ( € 6,28 verschil…huh?)

En als we kijken naar de huidige premiestijging door het behoud van de €

385: voor een verschil van € 15 betalen we € 5 per persoon (per maand).

Laten we uitgaan van het grootste verschil en kijken naar een verlaging van het Eigen Risico van € 385 wordt naar € 250. Dat is een verlaging van € 135. Daarvoor betalen we (1,35 * 5 = ) € 6,75 per maand extra premie (€ 81 / jaar). Stel vervolgens mensen in de gelegenheid om zelf hun Eigen Risico te verhogen, in ruil voor een lagere premie – die overeenstemt met het hogere risico (geen winstkansen voor verzekeraars hier dus).

Natuurlijk is de berekening iets lastiger. Immers: eerst moet worden bepaald wat de normale premie per inkomens-categorie moet zijn, vervolgens moet berekend worden hoeveel een lager eigen risico dan het huidige moet zijn. Daarbij is het logisch dat de eerste extra euro duurder is. Immers: veel meer mensen zullen € 10 aan zorg spenderen dan € 1000.

Impossible is nothing

Maar lastig is iets anders dan onmogelijk.

Door deze twee maatregelen maak je dat de sterkste schouders de sterkste lasten dragen, dat mensen vrije keuze hebben in hun eigen risico (zonder de solidariteit in de zorg te ondermijnen.

Als je dit dan combineert met het op Radio 1 voorgestelde systeem waarbij je per behandeling een prijskaartje vooraf krijgt (met de eigen bijdrage én de totale kosten), kunnen mensen op een beter geïnformeerde wijze hun beslissingen nemen.

Misschien dat je dan tóch nog een zorgverzekering die fair is, solidair, transparant en uitnodigt tot een kritische blik op de eigen zorgconsumptie.